Rozwój integracji sensorycznej.
Rozwój integracji sensorycznej przebiega na kilku poziomach. Poziomy te zostały omówione w pracach Violet F. Maas, a przedtem opracowała je twórczyni teorii integracji sensorycznej A. J. Ayres.
Aby integracja sensoryczna była możliwa musi nastąpić prawidłowy rozwój percepcji wrażeń, pochodzących z układu dotykowego, równoważnego i proprioceptywnego, a także z pozostałych kanałów zmysłowych: wzroku, słuchu, smaku i powonienia. Prawidłowy odbiór i klasyfikacja odczuć zmysłowych jest podstawą planowania ruchu. Planowanie ruchu obejmuje motorykę dużą czyli ruchy całego ciała. Aby było ono prawidłowe, u dziecka musi rozwinąć się świadomość stron ciała. W dalszej kolejności następuje rozwój motoryki małej, czyli drobnych ruchów umożliwiających planowanie i wykonywanie czynności precyzyjnych. Na tym poziomie dziecko uzyskuje zdolność do odbioru i rozróżniania , coraz bardziej subtelnych wrażeń zmysłowych. Pojawia się też przewaga jednej strony ciała nad drugą i nie koniecznie jest to przewaga strony prawej. Wszystkie zdobyte dotąd umiejętności umożliwiają dziecku osiągnięcie tak zwanej dojrzałości szkolnej. Innymi słowy, od prawidłowego rozwoju integracji sensorycznej, zależy zdolność dziecka do nauki czytania, pisania, liczenia, organizacji własnej pracy i wykonywania operacji myślowych.
Kłopoty z nauką i zachowaniem nie zawsze mają swoje źródło w nieprawidłowym rozwoju integracji sensorycznej, ale dość często deficyty i zaburzenia SI stoją za dziwnymi, niezrozumiałymi dla otoczenia, zachowaniami i trudnościami dziecka. Zaburzenia SI dotyczą dzieci, u których inteligencja jest wyższa od przeciętnej, tym bardziej trudności jakie przejawiają, są niezrozumiałe dla nich samych i otoczenia.
Diagnoza w zakresie integracji sensorycznej.
Wstępnej diagnozy problemów z integracją sensoryczną, dokonujecie Państwo sami. Na problemy z integracją sensoryczną, mogą wskazywać specyficzne aktywności dziecka, ukierunkowane na poszukiwanie bodźców zmysłowych: Koncentracja na dotykaniu zabawek a nie na bawieniu się nimi, przebywanie w ciągłym ruchu, siadanie w dziwny sposób i wiele innych. Dzieci z zaburzonym rozwojem integracji sensorycznej mogą także unikać określonych wrażeń zmysłowych: uciekać przed dotykiem, protestować przy myciu i ubieraniu, unikać zabaw ruchowych, bać się schodów, drabinek itp.
Jeśli mają Państwo wrażenie, że Państwa dziecko jest dużo bardziej lub mniej ruchliwe od swoich rówieśników, może to być oznaką nieprawidłowości w odbieraniu i przetwarzaniu bodźców zmysłowych. Dzieci z problemami w SI są inteligentne, a mimo to nie radzą sobie z wieloma zadaniami, z którymi radzą sobie ich rówieśnicy z niższym IQ. Zaburzenia integracji sensorycznej, dezorganizują dziecko od wewnątrz, mogą być powodem nagłych zmian poziomu aktywności i reaktywności na różne bodźce. Problemy SI przejawiają się także w braku panowania nad własnym ciałem: dzieci dobrze widzące wchodzą w futryny, dzieci sprawne ruchowo przewracają się, dzieci, inteligentne nie potrafią zawiązać butów, wolniej zapinają guziki, zamiast rysować, robią dziury w kartkach itp.
Kłopoty z integracją sensoryczną mogą być zauważalne już w wieku niemowlęcym, ale najczęściej wychwytuje się je w wieku przedszkolnym lub wczesnym wieku szkolnym. Im wcześniej zostaną zauważone, tym łatwiej będzie im przeciwdziałać.
Diagnoza SI u specjalisty.
Do przeprowadzania badań diagnostycznych w zakresie integracji sensorycznej, uprawnieni są certyfikowani terapeuci SI, którzy przebyli odpowiednie kursy i staże. Zanim udacie się Państwo do specjalisty, warto spisać sobie wszystko to, co budzi Państwa niepokój. Obserwacje zebrane przez rodziców są bardzo cennym źródłem wiedzy o dziecku, bo to przecież oni są z dzieckiem na co dzień i mogą najwięcej zobaczyć.
Diagnoza SI obejmuje wywiad z rodzicami, obserwację dziecka i przeprowadzenie specjalistycznych testów integracji sensorycznej. Testy te szczegółowo badają rozwój odbioru i przetwarzania informacji dotykowych, równoważnych i proprioceptywnych. Opracowane w południowej Kaliforni testy SI obejmują także umiejętność planowania ruchu, znajomość ciała, motorykę małą i koordynację wzrokowo ruchową. Zebrane w ten sposób informacje, pozwalają terapeucie zdiagnozować gdzie dokładnie leży problem i opracować szczegółowy plan terapii dla danego dziecka.
Terapia integracji sensorycznej.
Terapia SI odbywa się w specjalnie do tego celu, przygotowanych i wyposażonych salach. Podczas terapii, terapeuta dobiera stymulacje zmysłowe i ruchowe , które są potrzebne dziecku, do osiągnięcia lepszej umiejętności odbierania i przetwarzania wrażeń zmysłowych, nauczenia się planowania ruchu, lepszego poznania swojego ciała, opanowania ruchów precyzyjnych itp. Zajęcia terapeutyczne odbywają się średnio dwa razy w tygodniu i trwają około godziny. W zależności od stopnia i rodzaju zaburzeń, terapia może trwać od kilku miesięcy, nawet do kilku lat.
Terapia SI przynosi wiele pozytywnych efektów. Pod wpływem umiejętnie dobranych stymulacji i aktywności ruchowych, zarówno nadwrażliwość jak i zbyt niska reaktywność na bodźce zmysłowe, ulegają zmniejszeniu. Dzieci stają się spokojniejsze, bo zaczynają rozumieć co się z nimi dzieje i dowiadują się, że można temu zaradzić. Terapia SI eliminuje też psychologiczne konsekwencje specyficznych problemów w nauce, zachowaniu i relacjach z ludźmi. Dzieci z zaburzoną integracją sensoryczną czują , że są nie takie, jak chcą inni, ale nie wiedzą o co tak naprawdę chodzi. Dzieci te czują że nie spełniają oczekiwań swojego otoczenia, starają się to zmienić, ale wciąż im nie wychodzi. Zaburzenia SI powodują, że stają się one sfrustrowane, wycofane, nieśmiałe, lub agresywne. Unikając pewnych aktywności, są oceniane jako leniwe i uparte.
Terapia SI pozwala zrozumieć specyfikę przeżywanych problemów, zarówno dziecku, jak i otoczeniu, a w skutek oddziaływań terapeutycznych, problemy te zmniejszają się stopniowo.