U wielu rodziców maleńkie dziecko, zaraz po powrocie matki ze szpitala, budzi nierzadko poczucie pewnej bezradności. Im lepiej oboje rodzice przygotowani są do spełniania wszelkich czynności opiekuńczych, tym szybciej uczucie bezradności mija, a kontakt z maleństwem staje się przyjemnością.
Rola ojca w pielęgnacji małych dzieci
Poza samym aktem urodzenia dziecka oraz karmienia go piersią, mężczyzna może tak jak kobieta troszczyć się o swoje niemowlę. A zatem nie tylko pomoc, ale i czynny udział w opiekowaniu się dzieckiem. Jest kilka ważnych powodów dla których ojciec dziecka powinien zaangażować się w opiekę.
- Celem udziału ojca we wszystkich pracach, jakich wymaga opieka nad niemowlęciem, nie jest wyłącznie pomoc żonie i dzielenie z nią obowiązków, ale także, a może przede wszystkim – nawiązanie kontaktu i stworzenie więzi z dzieckiem, a to z kolei jest podstawą wszelkich działań wychowawczych.
- Z punktu widzenia interesów rozwojowych dziecka kontakt z oboma rodzicami już na tym etapie staje się początkiem rozszerzonych doświadczeń i wzorów kształtujących późniejsze zachowanie.
- Udział ojca w opiece może być przeciwwagą dla niektórych poczynań matki mogących wpływać niekorzystnie na rozwój dziecka, np. będzie ona pełna obaw o dziecko, co manifestować się może nadopiekuńczością.
- W toku współdziałania rodzice mogą odkryć swoje szczególne umiejętności, dzięki którym pewne czynności jeden z rodziców będzie wykonywał lepiej, drugi z kolei wykona lepiej inne zadania. Ostatecznie powstanie swoista specjalizacja pozwalająca na sprawniejsze radzenie sobie w różnych sytuacjach, np. Ojciec doskonale radzi sobie z kąpielą, a matka lepiej utuli dziecko do snu.
Częstym błędem, jaki popełniają kobiety, jest odsuwanie mężczyzn od kontaktów z dzieckiem, wmawiają mu, że ich opieka wystarczy. Tego rodzaju postępowanie może ograniczyć prawidłowy rozwój dziecka, a również może doprowadzić do naruszenia więzi partnerskiej. Zaangażowanie kobiety w macierzyństwo odwraca jej uwagę od partnera, który często przeżywa to jako odtrącenie uczuciowe.
Pielęgnacja noworodka
Mimo pozornego podobieństwa małych dzieci do siebie każde z nich jest jednak trochę inne, trzeba więc bacznie obserwować swoje dziecko, aby poznać jego pierwsze gusty i upodobania, rozszyfrować znaczenie różnorodnych sygnałów, jakie nadaje, i odpowiednio na nie reagować. Początkowo trzeba zapewnić dziecku takie warunki, aby przejście pomiędzy życiem płodowym a pozapłodowym odbyło się możliwie łagodnie. Unikać więc należy nowych bodźców, np. hałasu, wstrząsów, ostrzejszego światła, migotania telewizora, zmian temperatury. Spokój konieczny jest także dlatego, aby dziecko mogło spokojnie spać prawie przez całą dobę. Ale już wówczas, zwłaszcza w czasie karmienia, powinno się łagodnie i pieszczotliwie mówić do dziecka, pochylać się nad nim i uśmiechać. Już około drugiego tygodnia, dziecko zaczynie reagować uśmiechem na zbliżenie rodziców.
Opiekowanie się niemowlęciem
Gdy dziecko ukończy trzeci miesiąc życia przestaje być noworodkiem a staje się niemowlakiem. Będzie nim aż do swoich pierwszych urodzin. Ponieważ okresy czuwania dziecka stają się coraz dłuższe należy rozszerzyć skalę kontaktu z nim. Trzeba zwiększyć też terytorium, na jakim przebywa dziecko, ponieważ jego możliwości ruchowe stają się większe. Równocześnie rodzice mogą za pomocą odpowiednich ćwiczeń dopomóc rozwojowi mięśni i sprawności ruchowej dziecka. W tym okresie trzeba wiele mówić do dziecka, brać go na ręce i oprowadzać po najbliższym otoczeniu, dostarczać mu okazji do manipulacji przedmiotami, np. zawieszając zabawki nad łóżeczkiem. Dziecko samodzielnie bada proste zabawki, swoje własne ciało, najbliższe otoczenie. Wtedy właśnie nie należy mu przeszkadzać.
Płacz dziecka
Częstym problemem jest płacz dziecka. Warto pamiętać, że dziecko nie płacze bo musi. Płacz jest sygnałem alarmującym, że coś jest nie w porządku. Przyczyny takiego stanu mogą być czasami trudne do wykrycia. Poza typowymi alarmami jak mokra pieluszka, głód, ból dziecko sygnalizuje złe samopoczucie, uwieranie przez ubranko, zimno, gorąco, niewygodną pozycję oraz bardzo wiele innych stanów. Dlatego lokalizując przyczynę trzeba postępować z dużą cierpliwością, eliminując kolejne możliwości. Jeśli zostawimy płaczące dziecko same sobie popełniamy błąd, ponieważ dziecko zmęczone krzykiem zaśnie w końcu, ale przyczyna dolegliwości nie zostanie usunięta.
Bezpieczeństwo
Po ukończeniu sześciu miesięcy życia konieczna jest szczególna opieka nad dzieckiem, ponieważ zaczyna ono opuszczać łóżeczko, co wiąże się z różnymi niebezpieczeństwami: ostre przedmioty, naczynia z gorącymi płynami, instalacje domowe. Należy więc stopniowo wprowadzać pewne stanowcze zakazy. Nie chodzi o jakieś brutalne interwencje, ale pamiętając iż, trwałość uwagi dziecka w tym wieku jest niewielka, można łatwo zainteresować je czymś innym niż np. gorące żelazko lub nóż kuchenny. Wzrost samodzielności dziecka wymaga życzliwego wsparcia ze strony rodziców. Dzięki różnorodnym próbom, jakie podejmuje dziecko, może się ono nauczyć różnych czynności. Nie można więc usuwać wszelkich przeszkód z terytorium, jakie penetruje dziecko, ale jedynie takie, które zagraża jego bezpieczeństwu i życiu.