Czkawka to w większości przypadków objaw nieszkodliwy i bezpieczny, niechorobowy, a jedynie reakcyjny. U niemowląt występuje dość często, czasem kilka razy dziennie, natomiast wraz z rozwojem malucha występuje coraz rzadziej. Jej pojawienie spowodowane jest nagłym zaburzeniem pracy przepony poprzez jej skurcze oraz nagłe zamknięcie się głośni – jednej z części anatomicznej krtani. Charakterystyczny czkawkowy odgłos to przerywany przepływ powietrza do płuc. Nie należy się jednak martwić. Pomimo nagłości występowania oraz osobliwego przebiegu, czkawka nie stwarza żadnego zagrożenia dla życia i praktycznie w każdym wypadku szybko mija (po kilku minutach) – stąd nazywana jest objawem samoograniczającym się. Jeśli jednak występuje dłużej, np. przez kilka godzin (w skrajnych przypadkach nawet kilka dni) należy udać się do lekarza. Zaburzenia związane z nieustępującą czkawką mogą doprowadzać np. do bezsenności, dlatego w takim wypadku pomoc specjalisty jest jak najbardziej wskazana.
Co powoduje czkawkę?
Wysoka częstotliwość występowania czkawki u niemowląt najprawdopodobniej wynika z niedostatecznie rozwiniętego układu nerwowego, a co za tym idzie, ze słabo rozwiniętego mięśnia przepony. Nie ma się jednak czym przejmować. We wczesnej fazie rozwoju dziecka to zupełnie normalne. Nieprzyzwyczajeni rodzice są przekonani, że maluch przechodzi czkawkę tak samo jak oni, jednak czkawka u niemowląt nie wiąże się z przeżywaniem żadnego bólu. Dlatego dziecko, przy okazji czkawki, zwykle jest rozradowane, ubawione, zaciekawione lub po prostu obojętne wobec tego stanu. Wystąpienie czkawki może mieć kilka podłoży:
- zbyt łapczywe przełknięcie powietrza, np. podczas intensywnego karmienia;
- całkowite zapełnienie żołądka. Układ pokarmowy nie radzi sobie z trawieniem, stąd “odbijanie się” jedzenia;
- nagła zmiana temperatury otoczenia, którą niemowlę odczuwa dotkliwiej od dorosłych. Częsty objaw przebierania po kąpieli i przenoszenia z gorącego do zimnego pomieszczenia;
- intensywne śmianie się, które w krótkich momentach dereguluje oddech i powoduje, że maleństwo może “połykać” powietrze.
Domowe sposoby na czkawkę
Jeśli jednak rodzice nie będą w stanie bezczynnie czekać na minięcie czkawki, można spróbować kilku metod, które z mniejszym lub większym prawdopodobieństwem mogą zakończyć się powodzeniem:
- Jeśli dziecko dostało czkawki samoczynnie, można spróbować przyłożyć je do piersi lub dać butelkę z mlekiem modyfikowanym. Regularne i spokojne przełykanie reguluje pracę przepony i niweluje czkawkę. Należy pamiętać, że dziecko zdenerwowane i płaczliwe może nie chcieć jeść lub będzie jest zbyt łapczywie, co nie poprawi sytuacji.
- Należy zadbać o to, by w otoczeniu dziecka było wystarczająco ciepło (min. 24 stopnie Celsjusza).
- Spacer na świeżym powietrzu i nagłe powiewy wiatru mogą pozytywnie wpłynąć na odczucia nerwowe dziecka. Można też spróbować dmuchnąć dziecku w twarz. Istnieje szansa, że czkawka minie.
- Głośne i intensywne śmianie się do dziecka. Niejako “resetuje” się tym oddychanie maluszka, poprzez wywołanie nagłego szoku.
- Jedną z lepszych metod jest ułożenie dziecka w pozycji pionowej. Sprzyja to wydostaniu się nadmiernie zgromadzonych gazów w żołądku oraz przedostaniu się pokarmu do jelit. Dlatego też rodzice są zachęcani przez pediatrów do tego, by po każdym karmieniu dziecko “odbić”.
Czego unikać podczas czkawki u dziecka?
Wielu rodziców próbuje korzystać ze sprawdzonych i niejednokrotnie przetestowanych metod zwalczania czkawki. Należy jednak pamiętać, że sposoby działające na dorosłych mają się nijak do niemowlęcia czy kilkulatka. Należy zatem unikać:
- podawania zbyt dużej ilości wody;
- straszenia dziecka i wywowyłania u niego niepotrzebnego stresu;
- zasłaniania dziecku twarzy, w celu wstrzymania oddechu;
- karmienia przesłodzonymi i alergicznymi produktami, jak cukier czy miód;
- podawania soku z cytryny, który może podrażnić układ trawienny dziecka;
- podawania ziół, melisy i innych zdrowych napojów, które dla dziecka mogą okazać się szkodliwe;
- podawania wszelkiej maści leków, których nie zalecił pediatra. Istnieją odpowiednie leki na zwalczanie czkawki, jednak większość z nich powoduje występowanie działań niepożądanych;
- przykładania do buzi maleństwa papierowej torebki, w celu zwiększego ilości dwutlenku węgla we krwi.